اولین گام برای مراقبت از باتری گجت‌ها، شناخت نوع باتری آن‌ها است. اغلب گجت‌های امروزی از باتری‌های لیتیوم-یونی بهره می‌برند که با نسل‌های قبلی آن‌ها تفاوت‌های بسیاری دارند. شاید باتری‌ نیکل-متال هیدرید را به یاد بیاورید که برای استفاده‌ی بهینه از آن‌، باید آن را کامل شارژ کرده و سپس از آن استفاده می‌کردیم تا کاملا خالی شود بعد از آن می‌توانستیم دوباره آن را به شارژر متصل کنیم.

برخلاف باتری‌های نسل قبل، برای کالیبره کردن باتری لیتیوم-یونی، نیازی به شارژ اولیه ندارید و حتی نباید اجازه دهید باتری کاملا خالی شود تا دوباره آن را شارژ کنید. باتری‌های امروزی وقتی از آن‌ها استفاده نمی‌کنید نیروی زیادی از دست نمی‌دهند. این عوامل بخشی از دلایلی هستند که باتری‌ لیتیوم-یونی را به یک باتری عالی تبدیل می‌کنند.

باتری‌های لیتیوم-یونی چگونه کار می‌کنند؟

همه‌ی باتری‌ها دو الکترود مجزا به نام آند و کاتد دارند که بین آن‌ها را الکترولیت‌ها پر می‌کنند. وقتی باتری را به یک مدار کامل متصل می‌کنید، واکنش شیمیایی در آند رخ می‌دهد که باعث تولید الکترون می‌شود. این الکترون‌ها می‌خواهند به سمت کاتد حرکت کنند، اما الکترولیت اجازه‌ی عبور را به الکترون‌ها نمی‌دهد در نتیجه الکترون‌ها از مسیر مدار به سمت آن حرکت می‌کنند. الکترون‌ها در حین حرکت خود در مدار، مقداری از نیروی خود را به گجت شما، که بخشی از مدار است، می‌دهند. ترک الکترون‌ها باعث ایجاد یون‌های مثبت لیتیوم می‌شود و این یون‌ها از طریق الکترولیت به سمت کاتد می‌روند تا به الکترون‌هایی که از طریق مدار منتقل شده‌اند برسند. هنگامی‌ که تمام یون‌ها به سمت کاتد رفتند باتری شما خالی می‌شود و اگر باتری قابل شارژ داشته باشید می‌توانید با انجام عکس این عمل آن را دوباره شارژ کنید.

عاملی که دوام باتری را مشخص می‌کند ظرفیت آند یا کاتد برای پذیرش یون‌های لیتیوم است. البته این ظرفیت با گذر زمان و افت بازده باتری کاهش می‌یابد و باعث کاهش دوام باتری نیز می‌شود.

چگونه باتری‌های لیتیوم-یونی دوباره شارژ می‌شوند؟

باتری لیتیم-یونی در دو مرحله شارژ می‌شود. مرحله‌ی اول مرحله‌ی شارژ با جریان ثابت است و یک مرحله با عملکردی ساده است. شارژر گجت شما، با ایجاد جریان ثابت، الکترون‌های آند را به کاتد باز می‌گرداند. در این مرحله تنها عاملی که بر سرعت شارژ موثر است، مقدار جریان ورودی از شارژر است و هر چه این جریان ثابت بیش‌تر باشد، عمل شارژ سریع‌تر انجام می‌شود. فناوری جدیدی که امروزه در گوشی‌ها از آن برای شارژ سریع باتری استفاده می‌کنند، از این نکته بهره می‌برد.

وقتی شارژ باتری به ۷۰ درصد می‌رسد مرحله‌ی دوم آغاز می‌شود. در این مرحله باتری تحت ولتاژ ثابت شارژ می‌شود. شارژر سعی می‌کند ولتاژ را که در واقع اختلاف جریان باتری و شارژر است، ثابت نگه دارد. این عمل باعث می‌شود که هر چه باتری به کامل شدن شارژ نزدیک‌تر می‌شود، جریان ورودی به آن از طریق شارژر کاهش یابد و باعث کاهش سرعت شارژ شود. وقتی شارژ به ۱۰۰ درصد می‌رسد، شارژر جریانی بسیار کم به باتری می‌فرستد تا مصرف انرژی بسیار کمی را که گجت شما دارد تامین کند و شارژ باتری همچنان ۱۰۰ درصد باقی بماند.

اما آیا متصل بودن به شارژر بعد از تکمیل شارژ، برای باتری مضر است؟ یکی از متخصصان سایت ifixit می‌گوید:

همه‌ی باتری‌های لیتیوم-یونی، امروزه نوعی IC برای مدیریت انرژی دارند که بعد از کامل شدن شارژ باتری اجازه‌ی شارژ اضافه را نمی‌دهند. این ICها تنها اجازه‌ی ورود جریان اندکی به گجت شما را می‌دهند تا باتری شارژ صد درصدی خود را حفظ کند.

اگر گجت خود را در هنگام شارژ شدن لمس کنید گرم شدن آن را حس می‌کنید، اما وقتی که باتری به طور کامل شارژ می‌شود، حتی اگر به شارژر نیز متصل باشد گرمای زیادی حس نخواهید کرد. این خود شاهدی است بر این مدعا است که عمل شارژ باتری پس از رسیدن آن به ۱۰۰ درصد متوقف می‌شود.

چه عاملی باعث تمام شدن عمر باتری می‌شود؟

اما اگر پس از رسیدن شارژ باتری به ۷۵ درصد همان باتری را به شارژر متصل کنید تا به طور کامل شارژ شود، پس از ۲۵۰۰ چرخه شروع به کاهش ظرفیت به طور محسوس خواهد کرد. عامل مهم‌تری که برای باتری مضر است، گرم شدن آن است. اگر باتری لیتیوم-یونی شما یک سال در معرض گرمای ۳۸ درجه‌ی سانتی‌گراد قرار بگیرد، ۴۰ درصد از ظرفیت اولیه‌ی خود را از دست خواهد داد.

نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که متصل بودن به شارژر حتی پس از شارژ کامل نیز برای باتری مضر نیست و موردی که آسیب بیشتری به باتری وارد می‌کند، خالی شدن بیش از حد آن است. وقتی درصد شارژ شما به صفر می‌رسد در واقع باتری به طور کامل خالی نشده است چرا که خالی شدن کامل باتری باعث ناپایداری آن می‌شود. در این حالت احتمال انفجار باتری وجود خواهد داشت. وقتی باتری به خالی شدن کامل نزدیک می‌شود، یک مدار پیشگیرانه تشکیل می‌دهد و باتری را کاملا و برای همیشه از بین می‌برد تا خطر انفجار به صفر برسد.

چگونه از باتری خود مراقبت کنیم؟

حال که با نحوه‌ی کار باتری گجت خود آشنا شدید، چند روش برای مراقبت بهتر از باتری به شما پیشنهاد می‌کنیم:

۱. شما می‌توانید باتری گجت خود را در شب و هنگام خواب شارژ کنید

باتری گجت شما به اندازه‌ی خود گجت، هوشمند است. نگرانی از بابت مدت زمان متصل بودن باتری به شارژر نداشته باشید چرا که خود باتری اجازه‌ی شارژ بیش از حد را نخواهد داد.

۲. هر موقع که زمان داشتید باتری خود را کمی شارژ کنید

باتری‌های لیتیوم-یونی وقتی که به طور کامل خالی و دوباره شارژ می‌شوند، آسیب می‌بینند. هر موقع که به شارژر دسترسی داشتید مقداری از باتری را شارژ کنید.

۳. باتری لپ‌تاپ شما می‌تواند همواره به شارژر متصل باشد

همه‌ی مواردی که به آن‌ها اشاره کردیم در مورد باتری لپ‌تاپ شما نیز صدق می‌کنند. حتی برخی لپ‌تاپ‌ها با رسیدن شارژ باتری به مقداری معین، آن را به طور کامل از مدار خارج می‌کنند و خطر هرگونه آسیبی به صفر می‌رسد.

۴. اگر می‌توانید، باتری لپ‌تاپ را زمانی که به شارژر متصل است جدا کنید

با جدا کردن باتری اگر قطعی برق اتفاق بیفتد، لپ تاپ شما نیز خاموش خواهد شد. اگر این موضوع برای شما مشکلی ایجاد می‌کند از تهویه‌ی مناسب استفاده کنید و مطمئن شوید جلوی راه‌های تهویه را به روی باتری نبسته‌اید.

۵. باتری خود را در جای خنک بگذارید

در روزهای گرم سال باتری را در زیر نور مستقیم یا گوشی خود را روی لپ‌تاپ قرار ندهید. از شارژرهای بی‌سیم کم‌تر استفاده کنید چرا که گرمای زیادی تولید می‌کنند. از شارژرهایی که ولتاژی بالاتر از حد پشتیبانی گجت شما دارند، استفاده نکنید.

۶. در صورت امکان گوشی با باتری قابل تعویض خریداری کنید

اگر در مورد دوام باتری حساسیت زیادی دارید، گوشی‌های با قابلیت تعویض باتری خریداری کنید. دلیل اول این‌که روشی سریع‌تر از تعویض باتری برای شارژ مجدد وجود ندارد و دلیل دوم این‌که در صورت خرابی باتری اصلی گوشی، می‌توانید باتری جدید تهیه و به راحتی جایگزین کنید.

اگر از گوشی بدون قابلیت تعویض باتری استفاده ‌کنید، بعد از ۵۰۰ بار شارژ باتری آسیب محسوسی خواهد دید. یعنی اگر هر روز یک‌بار گوشی را شارژ کنید، گوشی شما نزدیک به دو سال با عمر باتری مناسب برای شما کار خواهد کرد .